Çin…
Bir yandan yeni İpek Yolları diyebileceğimiz Kuşak ve Yol Girişimini son hızıyla sürdürüyor.
Burada Orta Asya ülkelerinin yanında İran ve Türkiye’ye de çok önemli roller düşüyor. Sonra ayrıntılı olarak yazarız.
Diğer yandan yeşil yatırımlara yükleniyor. Çin bu yılın ilk dört ayında toplam 62 gigawatt birbiriyle bağlantılı güneş ve rüzgar enerjisi yatırımını tamamladı.
Dört aylık bu kapasite ne kadar biliyor musunuz? Almanya’nın toplam rüzgar enerjisi kapasitesine eşit ve Türkiye’ninkinin 5 katı…
ABD BORÇ LİMİTİ KRİZİ AŞILDI, BORÇLANMAYA DEVAM
Peki, en büyük rakibi, bu ülkeyi ‘en büyük tehdit’ olarak gören ABD ne yapıyor? Borç limiti kriziyle uğraştı.
Dünyanın en büyük ekonomisinin parası bitmek üzereydi. Ancak bir yasa nedeniyle hükümet daha fazla borçlanamıyordu. Hükümet borç tavanının yükseltilmesi için Kongre’ye başvurdu. Borçlanma için hemen izin çıkmadı. 1 Haziran’a kadar hükümet borçları ödeyebiliyordu ondan sonrası tufan demekti. Piyasalar, borsalar biraz sallandı.
Dev ekonomi temerrüde (borçlarını ödeyememe) düşme ve kredi notunun düşürülmesi tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Neyse, sonunda (Cumartesi) aylar süren çıkmaz sona erdi. ABD Başkanı Biden ve Kongre anlaştı. Temerrüdü Önleme Anlaşması yaptılar. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler uzun müzakere maratonunun ardından bazı hükümet harcamalarının kısılması ile borç limitinin iki yıllığına yükseltilmesi konusunda uzlaştı.
Eninde sonunda anlaşacaklarını tahmin ediyordum, fazla önemsemedim. ABD’de belirli aralıklarla bu borç krizi yaşanır. Kiminde Kongre ile yönetim çabuk anlaşır, kiminde böyle olduğu gibi uzar ve iş borçlarını ödeyememe riskine kadar gider.
Burada önemli olan ABD’nin aşırı borçlanması… ABD’nin iç borcu 2000 yılının başında 5.7 trilyon iken, bugün 31.4 trilyona fırlamış durumda. Borç bombasının tiktakları daha da duyulur hale geliyor.
Bir hesaplama yapmışlar: 2000 ile 2022 arası Amerikan ekonomisi toplamda yüzde 150 büyümüş buna karşılık borçlardaki artış yüzde 450 olmuş. Bu terazi bu kadar sıkleti çekmez.
ALMANYA RESESYONA GİRDİ
Avrupa’ya da bakalım, sonra çok önemli bir konuya geçelim. Almanya resesyona girdi; yılın ilk çeyreğinde 0.3 küçülen ekonomi teknik durgunluk döneminde… Çünkü Alman ekonomisi 2022’nin son çeyreğinde de yüzde 0.5 küçülmüştü.
Yüksek enflasyon tüketicilerin tüketimden kaçınmasına neden olurken, artan enerji fiyatları sanayi üretimini duraklattı. Bir ekonomi iki çeyrek üst üste küçülürse teknik olarak durgunluğa girmiş oluyor.
Bakalım, yılın ikinci çeyreğinde büyüme ne olacak, Almanya resesyondan çıkacak mı?
BATARYA YATIRIMLARI PATLADI; ÇİN 4 YILDA 300 MİLYAR $ YATIRDI
Gelelim geleceğimizi şekillendirecek bir konuya… Pil endüstrisi… Dünyamız yeşil dönüşümle birlikte çok önemli bir değişim sürecinin başlangıcında… Fosil yakıtla çalışanların payı azalırken, elektrikli araçlara talep hızla artıyor. Bu yıl dünyada satılan her 5 otomobilden biri elektrikli olacak. Bu çerçevede batarya teknolojisi ve bu konuda yapılan yatırımlar öne çıkıyor.
Önümüzdeki dönemde elektrikli araçlara yönelik küresel talepteki patlamanın devam etmesi beklenirken, Çin, ABD, Güney Kore ve Almanya gibi ülkeler, bu talebi karşılamaya çalışmak için gerekli altyapıyı ve üretim yeteneklerini hızlı bir biçimde harekete geçtiler. Özellikle Avrupa’da batarya arzı talebin çok gerisinde ve bu durumun 2030 yılına kadar sürmesi bekleniyor.
Dünyanın en büyük batarya üreticisi olan Çin, 2019 -22 arasındaki 4 yılda yeni lityum iyon pil fabrikalarına yaklaşık 300 milyar dolarlık yatırım yaptı. 2022 yılında ise, bir önceki yıla göre yüzde 24 artışla toplam 131 milyar dolarlık yatırım yapacağını bildirdi ve bu toplam yatırımın yüzde 74’ünü oluşturdu.
Bu yatırımların bir sonucu olarak, küresel lityum iyon pil üretimi gelecek 10 yılın sonunda beş kat artacak. Çin, yeni yatırımları sayesinde bu 10 yılın sonunda da en büyük üretici olmaya devam edecek. Çin’in 2030’da dünyadaki lityum iyon pillerin yüzde 69’unu üreteceğini tahmin ediyor.
ÇİN BATARYA ÜRETİM KAPASİTESİNDE AÇIK ARA DÜNYANIN EN BÜYÜĞÜ
Ülkelere göre batarya üretim kapasitesinde, Çin açık ara dünyanın en büyüğü… 2022 itibarıyla küresel üretim kapasitesinden aldığı pay yüzde 77… Çin’in ardından geçen yıl yapılan bir dizi yatırım ile üretim kapasitesini artıran yüzde 6 pay sahibi olan Polonya geliyor. Polonya, halen tüm Avrupa ülkelerinin toplam üretim kapasitesinin yüzde 14’üne sahip. Onun ardından dünyanın toplam üretim kapasitesinin yüzde 6’sına sahip ABD geliyor.
Ulaşım sektörünü karbonsuzlaştırmaya yönelik artan taleple birlikte, elektrikli araçlara enerji sağlayan pilleri üreten şirketler önemli bir ivme kazandı. Lityum ion piller, elektrikli araçlarda ve elektrik şebekelerinde enerji depolama uygulamalarında benimsendikçe talep hızla artıyor.
Küresel elektrikli araç pil pazarının 2019 ile 2028 arasında 17 milyar dolardan 95 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor. İçten yanmalı motorlu araçların sona doğru yaklaştığı öngörülüyor. General Motors, 2035 yılına kadar içten yanmalı motorlu araç satışını durdurmayı hedeflediğini açıklarken Audi, 2033 yılına kadar bu tür modellerin üretimini durdurmayı planlıyor.
PAZARIN NEREDEYSE TAMAMI ASYALI ŞİRKETLERİN ELİNDE…
ABD ve Avrupa’nın yerli pil üretimini artırma çabalarına rağmen, pazara halen Asyalı üreticiler hakim. Dünyadaki elektrikli araç pillerinin üçte biri Çinli şirketten geliyor. Çinli şirketler 2022 itibarıyla pil pazarının yüzde 56’sını oluşturuyor, bunu Koreli şirketler (yüzde 26) ve Japon üreticiler (yüzde 10) takip ediyor.
Önde gelen pil tedarikçisi Çinli CATL, 2021’de yüzde 32 olan pazar payını 2022’de 34’e çıkardı. CATL, Tesla, Peugeot, Hyundai, Honda, BMW, Toyota, Volkswagen ve Volvo’ya lityum iyon piller sağlıyor. CATL, geçen yıl yeni pil kapasitesine 12.6 milyar dolarlık yatırım yaptı.
Güney Koreli LG Energy Solution yüzde 14 pay ile en büyük ikinci pil üreticisi olmayı sürdürüyor. Şirket, Çin, G. Kore, Polonya ve ABD’de üretim yapıyor. Elektrikli araç pillerinin yanında enformasyon teknolojisi ve mobil cihazlar ile yüksek verimli enerji pilleri üretiyor. Şirket, 2021’de hatalı pillerden kaynaklanan yangın riskleri nedeniyle geri çağrılan 143 bin adet Chevy Bolt elektrikli aracının zararını karşılamak için General Motors’a 1.9 milyar dolar ödeme yapmayı kabul etti.
BYD, 2021 yılında pazar payını neredeyse ikiye katlayarak, geçen yıl yüzde 12 pazar payı ile en büyük üçüncü pil üreticisi olarak Panasonic’in yerine geçti. Warren Buffett destekli şirket, piyasa değerine göre dünyanın en büyük üçüncü elektrikli otomobil üreticisi ve aynı zamanda küresel pazarda satılan pilleri de üretiyor. Son satış rakamları, BYD’nin önümüzdeki aylarda veya yıllarda pazar payında LG Energy Solution’ı geride bırakacağını gösteriyor. 1995’te Çinli kimyacı Wang Chuanfu tarafından kurulan ve adını Build Your Dreams (Rüyalarını Gerçekleştir) sözünün baş harflerinden alan şirket, şimdilerde 6 kıtada 30 sanayi tesisiyle önde gelen bir teknoloji firması oldu.
Yüzde 10 pazar payıyla dördüncü sırada olan Japon üretici Panasonic, gelecek yıl Kansas’ta 4 milyar dolarlık yatırımla dünyanın en büyük batarya fabrikalarından birini kuracak. Yatırım ile eyalette 8 bin kişiye istihdam sağlanacak.
EN BÜYÜK YATIRIMLAR ABD’DE YAPILIYOR
Kore ve Japon şirketleri daha çok en büyük elektrikli araç pazarı olan ABD’ye yatırım yapıyorlar. Örneğin, LG bu yıl Arizona’daki yatırımlarını büyüterek 5.5 milyar dolar yatırım kararı aldı. Bu batarya endüstrisinin en büyük yatırımlarından biri… Şirket 3.2 milyar dolara elektrikli araçlar için lityum-ion pilleri ve 2.3 milyar dolar yatırımla lityum-demir-fosfat bataryalarının üretileceği bir tesis yapacak.
Ayrıca, Toyota 1.3 milyar dolarlık, Stellantis ve Samsung 2.5 milyar dolarlık yatırım kararı aldı. Ford ise Çinli CATL şirketinin teknolojisinden yararlanarak Michigan’da 3.5 milyar dolarlık bir fabrika kuracak. Son olarak Hyundai ve LG, Georgia eyaletinde 4.3 milyar dolarlık 3 bin kişinin istihdam edileceği yatırım yapacaklarını açıkladı.
Elon Musk’ın Tesla’sı ise, elektrikli otomobil fabrikasından sonra Çin’de büyük bir batarya fabrikası kuruyor. Şangay’da halen bir fabrikası olan Tesla’nın yeni fabrikasının, 2024’ün ikinci çeyreğinde üretime başlaması planlanıyor. ‘Megapack’ adı verilen bataryalardan yılda 10 bin adet üretilmesi planlanıyor. Bu da saatte 40 gigawatt enerji depolaması anlamına geliyor. Tek bir Megapack ünitesi bir saatte 3 bin 600 eve elektrik sağlayacak kadar enerji depolayabiliyor.
ÇİNLİ ŞİRKETLER AVRUPA’DA YOĞUNLAŞIYOR
Yatırımlarını daha çok Avrupa’da yoğunlaştıran Çinli şirketler, bu pazara adeta para döküyorlar. Pil üreticileri, İngiltere, Fransa, Almanya ve Macaristan’da tesis inşa ederek veya genişleterek bu talebi karşılamayı planlıyor. 2018’den bu yana Çinli şirketler Avrupa’da toplam 17.5 milyar dolar değerinde batarya tesisi yatırımı yaptılar.
Bunların en büyüğü Macaristan’da gerçekleşiyor. Çinli CATL şirketinin Macaristan’da 7.8 milyar dolara varan yatırımı şirketin en büyük denizaşırı yatırımı olacak. Tesis, Macaristan’ın Debrecen kentinde inşa edilecek ve Avrupa’nın en büyük batarya fabrikası olacak.
Debrecen’de ayrıca Alman otomotiv devi BMW, 2 milyar Euro’luk yüksek voltajlı batarya yatırımı yapacak. Şirketin bu kentte halen otomobil fabrikası var.
TÜRKİYE’YE YATIRIM YOK AMA SİRO’NUN YATIRIMI BAŞLADI
Farkındaysanız, bu yatırımlarda Türkiye’nin hiç sözü geçmiyor. Ne Çinli ne diğer şirketlerin Türkiye’ye yönelik bir tercihi yok.
Ancak Türkiye de bu konuda önemli adımlar attı. Kendi batarya hücremizi geliştirip üretecek yatırımı başlattık. Yerli otomobil firması Togg ile dünyanın 12’nci büyük batarya üreticisi Farasis Energy’nin yüzde 50-50 ortak girişimiyle kurulan Siro’ya ait Batarya Geliştirme ve Üretim Kampüsü’nün temel atma töreni Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla Nisan ayında yapıldı.
Siro’nun 10 yılda GSYH’ye toplam 30 milyar Euro’nun üzerinde istihdama da 7 bin çalışanın üzerinde katkı sağlaması hedefleniyor. Şirketin batarya hücresi de dahil 20 GWs yıllık üretim kapasitesi hedefiyle yapacağı üretimin bölgedeki fırsatlarla birlikte 2035 yılına kadar 50 GWs üzerine çıkarılması hedefleniyor.
Ayrıca, Aspilsan Enerji’nin de pil yatırımları var. Aspilsan, yeni yatırım olan Lityum iyon Silindirik Pil Üretim Tesisi ile günde 24 bin adetlik üretim kapasitesine ulaştı. Şarj edilebilir piller, askeri teknolojilerin yanı sıra hibrit araçlar ve medikal gibi alanlarda da kullanılabilecek.
